O άνθρωπος έχει την ικανότητα να διατηρεί τη θερμοκρασία του σώματος του σταθερή, ανεξάρτητα από τη θερμοκρασία του εξωτερικού περιβάλλοντος. Έτσι είναι ικανός να ζει σε όλα τα πλάτη και τα μήκη του πλανήτη με τη θερμοκρασία του σώματος του να παραμένει στους 36,6οC.
To ίδιο βέβαια συμβαίνει όταν μετακινούμαστε από περιβάλλον με χαμηλή θερμοκρασία σε υψηλή και το αντίθετο. Για να διατηρηθεί αυτή η θερμοκρασία σταθερή, ο οργανισμός έχει αναπτύξει περίπλοκους μηχανισμούς. Έχει με άλλα λόγια ένα βιολογικό «θερμοστάτη».
Όταν για οποιοδήποτε λόγο ο θερμοστάτης σταματήσει να λειτουργεί, τότε ο οργανισμός αν βρεθεί σε περιβάλλον με αυξημένη θερμοκρασία, δε θα μπορέσει να αποβάλει θερμότητα, θα αυξήσει ανεξέλεγκτα τη θερμοκρασία του σώματος του και θα πάθει θερμοπληξία.
Ένας άλλος λόγος που μπορεί να απορυθμίσει το θερμοστάτη είναι και η έντονη σωματική άσκηση σε θερμό και υγρό περιβάλλον.
Ποια είναι όμως τα συμπτώματα της θερμοπληξίας; Ο άρρωστος καταρχήν μπορεί να νιώθει καταβεβλημένος έχοντας χάσει τις δυνάμεις του. Κάτι σαν αυτό που συχνά αναφέρεται ως σκοτοδίνη. Ο πονοκέφαλος είναι έντονος και συχνά οι ασθενείς παραπονούνται ότι το κεφάλι τους δέχεται μια πίεση εκ των έσω και πάει να σπάσει. Μπορεί να παρουσιάσει έμετο, ζάλη και κράμπες. Πολύ σημαντικό βέβαια είναι να αναγνωρίσουμε εμείς τον ασθενή ο οποίος έχει δέρμα κατακόκκινο, ξηρό και θερμό. Αν του βάλουμε θερμόμετρο θα δούμε ότι έχει πυρετό που μπορεί να φτάσει έως 41 – 42 ° C. Ο άρρωστος βέβαια χωρίς αντιμετώπιση μπορεί ακόμα και να χάσει τις αισθήσεις του οπότε αν δεν επέμβουμε μπορεί και να πεθάνει. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι παρά τις προσπάθειες μας ένα ποσοστό της τάξης του 25% θα οδηγηθεί τελικά στο θάνατο. Αυτό για να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι να επέμβουμε άμεσα ακόμη και με την υποψία της νόσου. Βέβαια οποιαδήποτε αύξηση του πυρετού σε κάποιον άνθρωπο δεν μπορούμε να την αποδίδουμε πάντοτε στη θερμοπληξία αφού ο άρρωστος μπορεί κάλλιστα να έχει μια λοίμωξη, αλλά αυτό αποτελεί δίλημμα ακόμη και για τον ίδιο τον ιατρό.
Τι πρέπει όμως να κάνουμε όταν αντιληφθούμε ότι κάποιος άνθρωπος έπαθε θερμοπληξία;
Καταρχήν να τον μεταφέρουμε σε δροσερό μέρος, να αφαιρέσουμε τα βαριά ρούχα του και να τον βρέξουμε με νερό όπως μπορούμε. Για παράδειγμα να τον βρέξουμε με ένα λάστιχο ή να τον βάλουμε οε μια μπανιέρα με νερό ή να τον τυλίξουμε με ένα βρεγμένο σεντόνι. Σημαντικό είναι να τον τροφοδοτήσουμε με αέρα π,χ, με έναν ανεμιστήρα ή μια βεντάλια ή ακόμη και ένα κομμάτι χαρτί. Επίσης αν μπορεί να πάρει υγρά καλό είναι να του δώσουμε. Όχι βέβαια οινόπνευμα. Τέλος να καλέσουμε οπωσδήποτε το 166 και να μεταφέρουμε άμεσα τον ασθενή στο νοσοκομείο, Ένα σημαντικό ποσοστό από αυτούς θα χρειαστούν νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας.
Αυτό όμως που ίσως είναι το πιο σπουδαίο είναι να προλάβουμε την εκδήλωση της θερμοπληξίας. Να αποφύγουμε δηλαδή τις ημέρες του καύσωνα να εκτεθούμε στον ήλιο. Αν αυτό είναι απαραίτητο να κυκλοφορούμε πάντα με καπέλο, γυαλιά ηλίου, και ρούχα άνετα και ανοιχτόχρωμα, Εκείνες τις ημέρες να αποφεύγουμε να τρώμε βαριά γεύματα και το αλκοόλ. Να κάνουμε συχνά ντους και να πίνουμε άφθονα υγρά. Να αποφεύγουμε επίσης τη σωματική εργασία στο ύπαιθρο και τα σπορ. Τέλος πρέπει να δώσουμε μεγάλη προσοχή στις ομάδες υψηλού κινδύνου ώστε ακόμη και να πάθουν θερμοπληξία ή θερμική εξάντληση (πιο ήπια διαταραχή) να επέμβουμε αμέσως.
Επιμέλεια: Ανδρέας Καλογερόπουλος
Πηγή: Popular MEDICINE –εφημ. Kαθημερινή –Ιούλιος 2006